تحقیق درباره بررسی تطبیقی سیر تحول رنگ در معماری معاصر ایران و غرب

فرمت فایل word: (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات : 13 صفحه

مقدمه

رنگ از عوامل بصری سازنده فضا می‏باشد و اهمیت ویژه‏ایی در هنرهای بصری دارد. در فرهنگ‏های مختلف رنگهای معانی مختلف دارند حتی این ویژگی‏ ممکن است در افراد مختلف نیز متفاوت باشد. رنگ نیز چون عوامل بصری دیگر هم تأثیرات فیزیولوژیک و هم روانی بر افراد دارد و به این لحاظ در معماری بدان توجه شده است.

در دورة قاجار در ترکیب‏های رنگی، رنگ زرد زنده‏ای وارد شد که قبلاً سابقه نداشت. به جای کاشی‏های هفت رنگ، کاشی‏های تکرنگ سیاه، سفید، زرد و فیروزه‏ای به صورت معقلی یا گره چینی رایج شد. رنگهای جدیدی نیز مانند رنگ   صورتی در کاشی‏های هفت رنگ در گُل فرنگی‏ها بکار ‏رفت. در این دوره به سبب ورود عناصر غربی رنگها پختگی رنگهای دورة صفویه رااز دست دادند.

دورة معاصر[i]:

دورة اوّل: معماری التقاطی )1309-1284 هـ. ش /1930-1905م.)

این دوره مقارن با تحولات معماری غرب بود. بعد از جنگ جهانی اوّل گروه دسیتل[ii] در هلند بیانیه‏ای صادر کرد که در آن یک دنیای «سفید» بجای دنیای «قهوه‏ای» جایگزین می‏شد (Destijl, Menifesto, 1918). «در فاصلة سالهای  1905 تا 1914،جست وجوهای نقاشان پیشگام به نتایج قاطعی می رسد و رفرم اساسی در زمینة اصولی که بنیاد عادات بصری جاری را تشکیل می دهند، صورت می پذیرد.» (بنه ولو،ل. 15:1377 و همچنین رج. همان،28و29)  یوهانس ایتن[iii] نقاش جوان سوئیسی در مدرسة باهاوس شیوه‏ای کاملاً تازه برای تعلیم اهمیت رنگ از خود ابداع کرد که بعدها نقش مهمی بر نحوه کاربرد رنگ و ترکیب آنها در معماری مدرن گذاشت.

رویکردهای معماری در ایران، رویکردی التقاطی از معماری قرن نوزدهم اروپا و سنت‏های معماری ایران بود. نظریه‏ها و رویکردهای جدید معماری که در غرب تولید شده بود در ایران هنوز شناخته شده نبودند. در این دوره به کار گرفتن معمار تحصیلکرده خارجی مانند طاهرزاده و نیز معماران خارجی چون مارکوف و استخدام هرتسفلد در سال 1306  به منظور کاوشهای باستان‏شناسی بخصوص تخت جمشید[iv] (اطلاعات، 1306: ش 262)، تأسیس اولین مدرسة عالی معماری در مدرسة دار‏الفنون توسط مارکف و طاهرزاده قابل توجه است. (اطلاعات 1306، ش 314)

قصر فیروزه، مسجد سپهسالار و عمارت بهارستان (که بعدها در دورة مشروطه مجلس شورای ملّی شد) از کارهای ممتحن الدوله است. او در مجلس شورای ملّی از آجر سرخ استفاده می‏کند که با توجه به رنگ آجرهای سنّتی جلب توجه می‏کرده است، هم سبک اثر و هم  نحوه کاربرد رنگ، متأثر از معماری التقاطی آذربایجان (شوروی سابق) بود.

ساخت تعداد زیادی وزارتخانه، کلیسا، کاخ، سفارتخانه و ویلا و همچنین یک زندان به مارکوف نسبت داده شده است. (سمیعی، س. 1379: 42) ساختمانهای تلگرافخانه (1305) و ساختمان شهرداری (1307) (که بعدها تخریب شد) در میدان توپخانه و نیز مدرسة البرز (1304-1303) از کارهای مارکف است. در کارهای او نمای بیرونی ساختمان کاملاً ایرانی است امّا اجزای آن به شیوة قرن بیستم ترکیب و آرایش یافته‏اند. رنگ در کارهای او همان رنگ‏های سنّتی با سقف‏های شیروانی قرمز و ازاره‏های خاکستری است. امّا ساختمان ایستگاه راه‏آهن تهران که توسط طاهرزاده بهزاد معمار تحصیلکرده در آلمان طراحی شده بود تا حدودی با رویکردی متفاوت بود و برخی از جنبه‏های اولیه نظریه‏های جدید معماری مانند کاهش فزاینده تزئینات و نیز رنگ خاکستری یکدست آن را منعکس می‏کرد.

دورة دوم: شروع  تجددگرایی )1329-1310 هـ  ش /1950-1931م.)

در غرب  در این دوره  نیز تحولاتی که از دورة قبل در  هنرهای تجسمی ومعماری اتفاق افتاده بود، توسعه و ترویج یافت. نحوه کاربرد رنگ در آثار نقاشانی چون پیکاسو[v]، براک[vi] و ‏موندریان[vii] با معماری این دوره قابل مقایسه است. ( رج. بنه ولو،ل. 1377: 36-29) ترکیب‏های خاکستری پیکاسو و براک ما را به یاد ترکیب‏های مختلف بتن و شیشه می‏اندازد واثر معروف موندریان را می‏توان با کاربردی که لوکوربوزیه در ساختمان مسکونی مارسی[viii] (52-1947)با رنگهای زنده کرد مقایسه نمود. (گیدئون، ز. 1345: 446) در کارهای میس‏وندرو فلز تیره (معمولاً قهوه‏ای) را در مقابل شیشة شفاف مشاهده می‏کنیم، مثل آسمانخراشهای مسکونی که او در خیابان لیک‏شورِ شیکاگو در سالهای 51-1948 ساخت. از این زمان در آمریکا و بسیاری کشورها شاهد آسمانخراشهایی به تبعیت از معماری میس وندرو هستیم. اما فرانک لویدرایت خانة آبشار (متعلق به اِدگار کافمن) را در سالهای 38-1936 ساخت. در این خانه، کمال هماهنگی بین رنگهای طبیعی صخره‏ها، طبیعت سبز اطراف، سنگ‏های بکار برده شده در بنا (که از سنگهای محیط است) بکار رفته شده است و تنها رنگ سرنجی (سرخ) پنجره‏ها و ایوانهای پیش‏آمدة سفیدرنگ کمی تفاوت را با محیط نشان می‏دهد. این شیوه در معماری دهه‏های بعدی ایران در ساختن بسیاری از ویلاهای خصوصی مؤثر افتاد (مانند خانه هایی که قهوه ای در همدان ساخت).

در ایران روند مدرن کردن توسط رضاخان انجام ‏گرفت و در سالهای آخر این دهه، جنگ جهانی دوّم به وقوع ‏پیوست. بازگشت تعداد قابل توجهی از معمارانی که برای تحصیل معماری به اروپا عزیمت کرده بودند ومعماران اروپایی که در ایران کار می کردند، برخی از نظریه‏ها و آموزه‏های معماری مدرن به عنوان مثال زدودن تزئینات و قطع رابطه با گذشته را معرفی کرد. اما رویکرد استفاده از عناصر معماری باستانی ایران نیز ادامه داشت.