بررسی وتحلیل طنز در شعر ابن رومی(کارشناسی ارشد)

چکیده :

 انتقاد همواره یکی از شیوه های بارز برای بیان مشکلات و تلاش در رفع آنها بوده که یکی از آنها طنز می باشد. طنز پرداز هدفش تخریب شخصیّت نیست بلکه هدف او رفع ضعف یا ارائه پیشنهاد سازنده برای اصلاح ناهنجاریهای اجتماعی است ؛ به همین سبب شاعر یا ادیب در صدد بیان مصالح و مفاسد اجتماعی در قالب طنز برآمده است.

طنز و تمسخر ، نوعی نقد و آگاه سازی و عاملی از عوامل ایجاد انگیزه و دلجویی است که با ورود در زندگی عامّه ی مردم ، اشراف و بزرگان ، اخلاق و رفتار انسان ها را با یکدیگر تبیین می کند و شاعران و ادیبان به وسیله ی آن طبقه اشراف را با تمسخر عادتها ، خودپسندیها و آزمندیشان در استفاده نابجا و نامطلوب از قدرت ، منصب و ثروت مورد طعن و کنایه قرار می دهند.

أبو الحسن علیّ بن عبّاس بن جُریح مشهور به ابن الرّومی یکی از سخن سرایان و طنز پردازان سده ی سوّم هجری قمری است ، که با استفاده از شگردهایی همچون : تحقیر و توهین ، تشبیه به حیوانات ، تحامق یا کودن نمایی ، قلب اشیاء و الفاظ ، خراب کردن سمبل ها و نشانه های پاکی و طهارت ، ستایش اغراق آمیز و غیر معمول ، تهکّم ، دشنام و فحش ، اصل پاک نداشتن و محصول لذّت گناه بودن ، استفاده از کلمات زشت و تصاویر شرم آور و صریح ، به طنز و سخریه عیوب و صفات جسمانی انسان ها ، مانند : کوژپشت ، سرِطاس و کچل ، ریش انبوه و بلند ، بینی بزرگ...و صفات اخلاقی ، مانند : بُخل ، ترس ، نژاد و نسب ... و گروه های اجتماعی همچون : آوازه خوانان ، شاعران ، فلاسفه و دیگر اقشار و در نهایت خلفا و کارگزاران و کارمندان دولت عبّاسی در قالب هجو و طنز انتقادی و طنز فکاهت و کاریکاتوری در دیوانش پرداخته است.

  دامنه هجو و طنز در شعر ابن رومی بسیار گسترده و فراوان است و  قدرت شگفت آور او در تصویر با همه ویژگیهای آن در طنز متجلی است و باطن تصاویر وی با وجود طنزی که از آنها آشکار است لبریز از تلخی و شدت و قساوت است.

آزردگی شخصی از صاحبان قدرت و ثروت و دوستان ، مأیوسی از صله ی ممدوحان ، غلبه روح ظریف و نکته یاب ، فساد و آلودگی شخصی و اجتماعی از انگیزه های مهم هجو گویی و سخریه ابن رومی است.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده.............................................................................................................................................. 1

مقدّمه.................................................................................................................................................2

فصل اوّل : کلیّات

بیان مسأله.............................................................................................................................6فرضیه ها...............................................................................................................................6أهداف تحقیق.........................................................................................................................7سؤالات تحقیق.......................................................................................................................7پیشینه تحقیق..........................................................................................................................7روش کار و تحقیق..................................................................................................................8

فصل دوّم : الف- بررسی اوضاع سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و ادبی عصر عباسی

 ب-شرح حال و زندگی نامه ابن رومی

2-1. بررسی اوضاع سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و ادبی عصر عباسی...................................10

2-1-1.   اوضاع سیاسی...................................................................................................................10

2-1-2.   اوضاع اقتصادی.................................................................................................................11

3-1-2.   حیات اجتماعی..................................................................................................................13

4-1-2.   اوضاع فرهنگی و ادبی........................................................................................................15

2-2.   شرح حال و زندگی نامه ابن رومی...........................................................................................17

2-2-1.   ولادت...............................................................................................................................17

2-2-2.   چهره ظاهری......................................................................................................................18

2-2-3.   اجداد و نیاکان ابن رومی......................................................................................................19

2-2-4. پدر ابن رومی.......................................................................................................................20

2-2-5.   مادر ابن رومی.....................................................................................................................20

2-2-6.   فرزندان و همسر ابن رومی....................................................................................................21

2-2-7.   نحوه تعلیم...................................................................................................................... ....23

2-2-8 . نحوه زندگی و خصوصیات خلقی..................................................................................... ......26

2-2-9. مذهب................................................................................................................................ ...28

2-2-10.   زندگی سیاسی...................................................................................................................30

2-2-11.  شاعران هم عصر ابن رومی..................................................................................................31

2-2-12.  هجو ابن رومی.....................................................................................................................33

2-2-12-1.  انگیزه هجو سرایی شاعر..................................................................................................34

2-2-12-2.  انواع هجو های ابن رومی................................................................................................35

2-2-12-3.  مهجوین ابن رومی...........................................................................................................37

2-2-12-4.  شگردهای هجو و سخریه ابن رومی..................................................................................37

2-2-13.  زود رنجی و عصب المزاج  بودن ابن رومی............................................................................38

2-2-14.  فال بد زدن (تطیُّر) ابن رومی.................................................................................................39

2-2-15.  خصوصیات شعر ابن رومی...................................................................................................40

2-2-16.  تأثیر ابن رومی بر نام آوران شعر عربی..................................................................................42

2-2-17.  مرگ شاعر......................................................................................................................... 43

2-2-18.  سبب مرگ ابن رومی............................................................................................................43

2-2-18-1.  روایات مربوط به نحوه مرگ ابن رومی..............................................................................44

2-2-18-2.روایات مربوط به تاریخ وفات ابن رومی..............................................................................46

2-2-19 . ابن رومی و اختلالات روانی..................................................................................................47

فصل سوّم : طنز و سخریه  و پیدایش آن

3-1. طنز و سخریه و مترادف های آن......................................................................................................53

3-2. علل انتخاب طنز و سخریه از میان مترادف های آن...........................................................................56

3-3. طنز و سخریه در عصر جاهلی..........................................................................................................57

3-4. طنز و سخریه در صدر اسلام............................................................................................................58

3-5. طنز و  سخریه در عصر اموی...........................................................................................................58

3-6. طنز و سخریه در عصر عباسی..........................................................................................................59

3-6-1.  ابعاد طنز در عصر عباسی...........................................................................................................61

3-7. ارتباط طنز و سخریه با جامعه و افراد................................................................................................63

3-8. انواع طنز و سخریه...........................................................................................................................65

3-9. روش های سخریه............................................................................................................................66

3-10. دلایل استفاده از سخریه..................................................................................................................67

3-11. طنز و سخریه ابن رومی..................................................................................................................68

فصل چهارم : سخریه گروههای مختلف اجتماعی در اشعار ابن رومی ، سخریه در مواضع گوناگون ،

  سخریه اسامی و الفاظ

4-1. سخریه گروههای مختلف اجتماعی....................................................................................................70

4-1-1. سخریه آوازه خوانان....................................................................................................................70

4-1-2. سخریه خادمان و کنیزان...............................................................................................................88

4-1-3. سخریه شاعران............................................................................................................................92

4-1-4. سخریه نحویان............................................................................................................................105

4-1-5. سخریه کاتبان.............................................................................................................................112

4-1-6. سخریه فلاسفه............................................................................................................................114

4-2. سخریه در مواضع گوناگون...............................................................................................................115

4-2-1. سخریه بنی خاقان....................................................................................................................115

4-2-2. سخریه قوم خود................................................................................................................ ....116

4-2-3. سخریه مرد خشمگین..............................................................................................................118

4-2-4. سخریه ابن پوران....................................................................................................................119

4-2-5. سخریه دیّوث.........................................................................................................................119

4-2-6. سخریه بازی شطرنج حسین بن موسی بن جعفر........................................................................120

4-2-7. سخریه حمّال.........................................................................................................................120

4-2-8. سخریه جماعت نابینا..............................................................................................................122

4-3. سخریه اسامی و الفاظ..................................................................................................................123

فصل پنجم : سخریه عیوب اخلاقی و جسمانی انسانها در اشعار ابن رومی

5-1. سخریه عیوب اخلاقی ................................................................................................................129

5-1-1. سخریه بخیل و بخیلان...........................................................................................................129

5-1-2. ضعف مردی.........................................................................................................................143

5-1-3. سخریه ترس........................................................................................................................143

5-1-4. سخریه أنساب......................................................................................................................145

5-1-5. اوصاف حماقت ، سنگینی معنوی و خشونت..........................................................................150

5-1-6. سخریه بی وفایی و خلف وعده.............................................................................................154

5-2.  سخریه عیوب جسمانی انسانها..................................................................................................156

5-2-1. سخریه کوژپشت.................................................................................................................157

5-2-2. سخریه صورت دراز............................................................................................................158

5-2-3. سخریه کوتاه  قامت............................................................................................................ 159

5-2-4. سخریه بینی دراز و پهن.......................................................................................................162

5-2-5.  سخریه قیافه افراد با تشبیه به حیوانات.................................................................................167

5-2-6. سخریه طاس و کچل...........................................................................................................168

5-2-7. سخریه چشمان از کاسه بیرون آمده.........................................................................................173

5-2-8. سخریه قامت بلند و ضخیم.....................................................................................................173

5-2-9. سخریه پرخور و شکم باره.....................................................................................................174

5-2-10. سخریه ریش بلند و دراز......................................................................................................177

فصل ششم : سخریه سیاسی در اشعار ابن رومی

6-1 . سخریه خلفاء و أمراء................................................................................................................190

6-2. سخریه کارمندان دولت...............................................................................................................193

نتیجه گیری و پیشنهادات.....................................................................................................................204

ملخَّص البحث....................................................................................................................................209

منابع و مآخذ......................................................................................................................................216

چکیده به زبان انگلیسی..................................................................................................................... ∏

تحقیق کامل درمورد ادبیات

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 14
فهرست و توضیحات:

ادبیات

ادبیات یا سخنگان به مجموعه سخن‌های انسانی که در قالب‌های گفتاری، نوشتاری و یا دیگر قالب‌ها مانند قالب الکترونیکی گرد آمده باشند گفته می‌شود. ملت‌ها و تیره‌ها همانگونه که دارای نهادها، مکتب‌های فلسفی یا دوران‌های تاریخی هستند می‌توانند دارای ادبیات نیز باشند. در باور همگانی ادبیات یک تیره یا ملت برای نمونه مجموعه متن‌هایی است که آثار ماندگار و برجسته پیشینیان و همروزگاران آن تیره و ملت را تشکیل می‌دهند. یکی از طبقه‌بندی‌های مشهور و پرکاربرد متن‌های ادبی، طبقه‌بندی دوگانه‌ایست که بر اساس آن متن‌ها به دو گونهٔ اصلی شعر و نثر تقسیم می‌شوند. این طبقه‌بندی سنت دیرینه‌ای در زبان فارسی و ادبیات جهان دارد. سخنوران و فیلسوفان از دیرباز در پی پررنگ کردن خط ظریف میان این دو و ارایهٔ تعریفی فراگیر و تمی‌زدهنده از شعر و نثر بوده‌اند.[ویرایش] ریشه‌شناسی و تعریف

ادب واژه‌ای است معرب از فارسی. [۱] این واژه از دیدگاه واژه‌شناسان به معنی ظرف و حسن تناول آمده‌است. [۲] برخی نیز در فارسی، ادب را به معنی فرهنگ ترجمه کرده‌اند و گفته‌اند که ادب یا فرهنگ همان دانش می‌باشد و با علم فرق چندانی ندارد. [۳]

اما ادب در معنی اصطلاحی آن از دیدگاه ادبای قدیم کمی مختلف است. بعضی آن را فضیلت اخلاقی[۴]، برخی پرهیز از انواع خطاها[۵] و برخی آن را مانند فرشته‌ای دانسته‌اند که صاحبش را از ناشایستی‌ها باز می‌دارد. [۶]

اما علم ادب (ادبیات) یا سخن‌سنجی در دیدگاه پیشینیان اشاره داشته‌است به دانش آشنایی با نظم و نثر از جهت درستی و نادرستی و خوبی و بدی و مراتب آن.[۳] اما برخی ادیب را کسی می‌دانستند که عالم بر علوم نحو، لغت، صرف، معنی، بیان، عروض، قافیه و فروع باشد و برخی خط، قرض‌الشعر، انشا، محاضرات و تاریخ را هم جزو آن‌ها دانسته‌اند. [۶]

یکی از تعریف‌های جامع از علم ادب را احمد هاشمی در کتاب جواهرالادب آورده‌است. وی این علم را شامل چهار رکن دانسته که به این شرح هستند:

۱. قوای فطری و عقلی: که شامل هوش، خیال، حافظه، حس و ذوق می‌شود.

۲. قوانین و اصول نظم و نثر و حسن تألیف و انواع انشا و شعر و فنون سخن‌رانی.

۳. مطالعه‌ی آثار شیواسخنان و پژوهش کامل در جرئیات آن‌ها.

۴. کوشش بسیار در جهت تسلط بر سبک‌های ادبای قدیم و پیروی از زبان‌آوران و شیواسخنان در حل و عقد نظم و نثر. [۷]

واژه‌ی ادبیات بسته به این که چه کسی آن را به کار ببرد معانی متفاوتی می‌یابد. ادبیات را می‌توان برای اشاره به هر نوع مدرک نمادین مانند تصویر نیز استفاده کرد. به بیان بهتر این اصطلاح را می‌توان برای اشاره به هر نوع مجموعه‌ای از حروف استفاده کرد. امام جعفر صادق فیلسوف و دانشمند مسلمان، ادبیات را به این شکل توصیف کرده‌است: «ادبیات، لباسی است که شخص بر تن گفته‌ها و نوشته‌های خویش می‌کند تا آن را زیباتر جلوه دهد». او می‌افزاید که ادبیات برشی از زندگی است که به آن معنا و جهت داده و بر اساس دید مخاطب تفسیری هنری از جهان را ارائه می‌دهد. بارها رخ داده‌است که متونی که ادبیات را می‌سازند این مرزها را شکسته‌اند. رومان جاکوبسون که یک فرمالیست روسی است ادبیات را «خشونتی سازمان‌یافته بر علیه گفتار عادی» توصیف می‌کند و به این شکل می‌خواهد انحراف ادبیات از ساختار محاوره‌ای و روزمره از کاربرد واژه‌ها را نشان دهد. داستان‌های مصور، ابرمتن‌ها و نقاشی‌های غارها هر کدام در زمان خود مرزهای ادبیات را گسترش بیشتری داده‌اند.

مردم غالباً بین ادبیات و آثار مکتوب دیگر تفاوت قائل می‌شوند. اصطلاحات «تخیل ادبی» و «شایستگی ادبی» غالباً به منظور تشخیص آثار ادبی از یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلاً تقریباً تمام انسان‌های باسواد دنیا آثار چارلز دیکنز را در زمره‌ی «ادبیات» تلقی می‌کنند در حالی که برخی از منتقدین، آثار جفری آرچر را شایسته‌ی گنجانده شدن تحت عنوان «ادبیات انگلیسی» نمی‌دانند. گاهی اوقات ممکن است منتقدان برخی از آثار را به دلایلی همچون سطح پایین دستور زبان و نحو، داشتن خط داستانی باورنکردنی یا گسیخته و یا داشتن شخصیت‌های متناقض یا غیرقابل‌باور از زمره‌ی آثار ادبی حذف کنند.

تاریخچه

یکی از کهن‌ترین آثار ادبی شناخته شده در جهان، حماسه‌ی گیلگمش است. این اثر ادبی که تاریخ نگارش آن را سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد می‌دانند موضوعاتی چون قهرمانی، دوستی، شکست و جستجو به دنبال زندگی ابدی را شامل می‌شود. در هر دوره‌ی تاریخی یکی از گونه‌های ادبیات برجسته می‌شود. نخستین آثار ادبی بیشتر دارای جنبه‌های پیدا و پنهان مذهبی یا تعلیمی بودند. ریشه‌ی ادبیات اخلاقی نیز همین منابع هستند. سرشت نامتعارف آثار رومانتیک پس از قرون وسطی رشد پیدا کرد در حالی که عصر روشنگری باعث بروز حماسه‌های ملی و آثار فلسفی شد. رومانتیسم بر ادبیات عامیانه و مسائل عاطفی تأکید می‌کرد و به این گونه بود که در سده ۱۹ میلادی راه را برای ظهور رئالیسم و ناتورالیسم که در پی کشف مصادیق واقعیت بودند باز کرد. سده ۲۰ میلادی نیاز به سمبولیسم یا بینش روانی در توصیف و توسعه شخصیت را با خود آورد.

شعر

شعر (چامه) سخنی است موزون که دارای نظم و قافیه باشد، اگر چه برخی، قافیه را از شرایط شعر نمی‌دانند. شعر به شدت بر تشبیه ادبی، مراعات نظیر و استعاره تأکید دارد؛ وزن اشعار ممکن است شامل الگویی از تکیه‌ها (وزن تکیه‌ای) یا الگویی از هجاهای ناهم‌طول بوده (وزن عروضی) و یا از قافیه استفاده نکند. به سادگی نمی‌توان شاعری (چامه‌سرایی) را توصیف کرد. با این حال به طور کلی شعرسرایی به عنوان یک گونه‌ی ادبی استفاده‌ی زیادی از مشخصات شکلی نوشتاری و گفتاری واژه‌ها مستقل از معنی آن‌ها می‌کند. وزن، بر هجاها و ریتم کلام وابسته است؛ قافیه و واج‌آرایی وابسته به صدای واژه‌ها هستند.

احتمالاً شعر کهن‌تر از دیگر قالب‌های ادبی است: نخستین نمونه‌های ادبی شناخته‌شده حماسه‌ی سومری گیلگمش (۲۷۰۰ پیش از میلاد)، بخش‌هایی از انجیل، آثار به جا مانده از هومر (مانند ایلیاد و اودیسه) و حماسه‌های هندی رامایانا و مهابهاراتا هستند. در فرهنگ‌هایی که بیشتر بر سنت‌های شفاهی تأکید دارند مشخصات شکلی شعر غالباً کارکرد یادآوری دارند. برخی از متون مهم مانند متون حقوقی، اخلاقی یا نسب‌نامه‌ها نیز ممکن بود در ابتدا به شکل نظم سروده می‌شدند.

برخی از گونه‌های شعر از اشکال خاصی مانند هایکو یا غزل استفاده می‌کنند. یک قطعه هایکوی سنتی که به زبان ژاپنی نوشته شده باشد به احتمال زیاد به نوعی به طبیعت ربط دارد و شامل هفده اونجی (هجا) است و در سه خط و گروه‌های پنج، هفت و پنج‌تایی تقسیم شده و دارای یک کیگو (واژه‌ای نشانگر فصل سال) است.

زبان و سنت، برخی هنجارها را دیکته می‌کنند: شعر فارسی همیشه وزن دارد، شعر یونانی به ندرت دارای وزن است، شعر فرانسوی و ایتالیایی غالباً وزن دارند و شعر انگلیسی و آلمانی را می‌توان به هر دو شیوه سرود. در برخی زبان‌ها از جملات دراز و در برخی از جملات کوتاه استفاده می‌شود. برخی از این قراردادها به دلیل آسانی گنجاندن واژگان و قواعد یک زبان خاص در ساختارهای شعری است. برای مثال برخی از زبان‌ها نسبت به دیگر زبان‌ها دارای واژگان موزون‌تری هستند و یا دارای واژگان بلندتری هستند. برخی از قراردهای ساختاری در نتیجه‌ی رخدادهای تاریخی به وجود آمده‌اند به این شکل که بسیاری از گویشوران یک زبان، شعر خوب را با کارهای یک شاعر زبردست یا مردمی مقایسه کنند.

آثاری که برای تئاتر نوشته می‌شدند به طور سنتی در منظوم بودند. امروزه به جز اپرا و نمایش‌های موزیکال، دیگر آثار به ندرت به زبان شعر اجرا می‌شوند. با این حال ممکن است برخی ادعا کنند که حتی امروز نیز زبان نمایشی، ذاتاً شاعرانه‌است.

در سال‌های اخیر شعر دیجیتال نیز رشد پیدا کرده و از امکانات هنری، مصنوعی و انتشاراتی رسانه‌های دیجیتال استفاده می‌کند.

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید